Soi hàng #8: ATH-M20x – Studio Headphone Thu âm chất lượng

Trong một ngày mưa bão, gió giật cấp 12, tôi nhận được đề nghị viết bài đánh giá model mới ra – studio headphone ATH-M20x – của Audio Technica. Dù cảm thấy rất vui và tò mò vì tôi chưa bao giờ đánh giá headphone nhưng tôi vẫn không quên gửi lời “đe dọa” tới đại diện đơn vị cung cấp sản phẩm liên quan đến tính khách quan, chân thực, không PR khéo trong các bài đánh giá của Tạp Chí Mix. Có 1 số nhà cung cấp sau khi nghe điều khoản đó của tôi đã lặn không sủi tăm hoặc gạt bỏ khéo lời đề nghị ban đầu, tuy nhiên, lần này, điều đó đã không xảy ra. Sau khi sử dụng thử một thời gian, tôi hiểu tại sao họ lại có quyết định như vậy.

Cảm nhận trong quá trình sử dụng

Tại sao lại đưa đánh giá về âm thanh lên ngay phần đầu? Vì đây là thiết bị monitor. Cái gì có thể quan trọng hơn âm thanh nữa?

Đáng buồn thay là có rất nhiều bài đánh giá sản phẩm trên Internet (kể cả từ các tạp chí uy tín) cũng hay gặp phải tình trạng mô tả chức năng, thiết kế nhiều hơn phân tích về trải nghiệm sử dụng. Họ không dành đủ thời gian ăn ngủ với sản phẩm để hiểu nó một cách rõ ràng, chỉ nhanh nhanh nêu vài thông tin (mà trong Hướng dẫn sử dụng hoặc website hãng đã có sẵn) sau đó quăng 1 vài câu rất chung chung về chất lượng âm thanh. Điều này không có một chút giá trị gì trong việc hỗ trợ việc ra quyết định mua sắm của người dùng.

Tôi không bao giờ đánh giá sản phẩm nghiêm túc ngay sau khi mở hộp và dùng thử 1 vài ngày!

Nếu muốn đọc thông số kỹ thuật, chức năng, bạn hãy lên website của hãng đọc cho nhanh và đầy đủ (tôi cũng luôn làm thế). Tôi nghĩ mình có nhiệm vụ nêu ra mảng tối hoặc những thứ khiến bạn phải mất thời gian mân mê đủ lâu mới biết được trước khi bỏ tiền ra mua một sản phẩm bất kỳ. Chém thế đủ rồi, ta bắt đầu… móc lỗi hàng họ thôi. :v

Chất lượng Âm thanh

Là một studio headphone và có thiết kế Closed Back, ATH-M20x sẽ phải trải qua 3 bài “kiểm tra” bắt buộc: khả năng tái hiện âm thanh, khả năng hỗ trợ quá trình thu âm, mixing.

Để tránh việc bị bắt bẻ là đưa ra đánh giá “tiêu cực” khi chưa “burn-in” sản phẩm, tôi đã bật liên tiếp đủ các thể loại nhạc lẫn tín hiệu kiểm tra âm thanh trong vài ngày trước khi tiến hành đánh giá cẩn thận chất lượng âm thanh.

Headphone được mang ra tham chiếu với ATH-M20x là Superflux HD660, AKG K99, Beyerdynamic DT880 Pro 250 Ohm tôi đã sử dụng hơn 2 năm nay, Sennheiser HD800 (đi mượn). Thiết bị sử dụng để phát âm thanh trong quá trình thử nghiệm là RME UC, Crown D-75, Laptop Thinkpad T61, iPhone 5.

Tôi nhận thấy M20x khá dễ kéo, dễ hơn DT880 rất nhiều. Mỗi lần chuyển từ M20x sang DT880, tôi phải giảm âm lượng đi kha khá để có mức cường độ âm thanh tương đương. Tôi cũng không gặp khó khăn gì khi nghe giải trí bằng M20x với Laptop, điện thoại. Mức âm lượng có được trên các thiết bị này quá đủ so với nhu cầu của tôi. Tuy nhiên, để có chất lượng âm thanh tốt hơn, bạn cần sử dụng audio interface chuyên nghiệp hoặc headamp tốt. Tin tôi đi, bạn sẽ nhận thấy sự khác biệt đáng kể đấy.

Cảm nhận đầu tiên về âm thanh của ATH-M20x là khá tích cực. Tôi rất ấn tượng với những gì mà chiếc studio headphone này có thể làm được so với mức giá hấp dẫn: 49$ (giá Amazon) và khoảng 1.400.000 (giá phân phối chính hãng chính thức tại Việt Nam).

Frequency Response của ATH-M20x là 15 – 20.000 Hz. Tuy nhiên, với cá nhân tôi, con số này không có ý nghĩa gì cả. Tất cả đều phải kiểm chứng bằng quá trình nghe thực tế. Âm thanh của M20x khá đầy đặn, thể hiện tương đối cân bằng từ thấp lên cao chứ không quá lố như các headphone nghe nhạc giải trí thông thường khác. Tôi nhận thấy M20x hơi nhấn một chút vào sub-bass và high frequency (7-12kHz) dẫn tới hệ quả là low-mid hơi bị hụt một chút. Hay nói cách khác, M20x nghe hơi Hi-Fi.

Khả năng tái hiện chi tiết và độ tách bạch dừng ở mức trung bình khá. Với M20x, bạn sẽ nghe được đầy đủ các chi tiết khó diễn tả đối với các sản phẩm tầm tiền thấp như đuôi reverb, delay, các âm thanh nền như không gian nơi thu nhạc cụ. Tuy nhiên, điểm trừ là thiếu sự tinh tế vốn có trong các model cao cấp hơn. Các nguồn âm thanh riêng lẻ chưa thực sự tách biệt và có cảm giác hơi dính vào nhau 1 tí xíu.

Theo kinh nghiệm của tôi, tử huyệt của những hệ thống kiểm âm tầm thấp chính là mid range (đặc biệt là low-mid) và microdynamics (khả năng tái hiện sự biến thiên về cường độ giữa các âm thanh đơn lẻ khác nhau).

Mid của M20x hơi thiếu cân bằng so với bass và high frequency. Do sự thiếu hụt 1 xíu về low mid (250-500) và vùng 500-1000 Hz, M20x nghe hơi mỏng và lạnh. Bài kiểm tra mid range khó nhất với thiết bị kiểm âm là giọng nói tự nhiên và tiếng metal distortion guitar (2 nguồn âm thanh thuộc trung âm đối lập hoàn toàn về tính chất) đã được mang ra thử nghiệm. M20x tái tạo trung âm chưa thực sự tự nhiên và chính xác lắm. Tôi có cảm giác âm thanh hơi bị nén 1 chút xíu. Tuy nhiên, có headphone nào trong tầm tiền M20x làm được tốt nhiệm vụ này? Tôi e là không. Thậm chí Sony V6/MDR-7506 được bán với giá 99$ cũng không có được trung âm như M20x và treble của V6 cũng gắt hơn M20x khá nhiều!

Âm trầm của M20x xuống khá sâu, khỏe nhưng lại thiếu sự chi tiết và độ gọn. Ví dụ: tôi thấy phần sub-bass của bản mix rất đầy, có lực nhưng khó nghe ra các thông tin cụ thể cần được diễn tả. Bài kiểm tra độ chặt của bass được tiến hành với track Nothing Left của As I Lay Dying (double kick pedal, sub kick rất sâu, chạy móc kép, tempo 184) và White Noise của Massive Attack. Sau khi nghe xong HD800, bạn khó có thể tìm được một headphone có đáp ứng bass nhanh, chính xác hơn. Bởi vậy, không khó khi tôi nhận thấy điểm yếu của M20x. Khi bị đẩy tới giới hạn tận cùng, M20x tỏ ra hơi đuối khi phải thể hiện phần sub-bass . Sub-Bass có cảm giác hơi lag 1 chút so với attack của Kick, ngoài ra các chi tiết automation của sub-kick mà sir Collin Richardson thực hiện cũng không thể hiện rõ ràng trong đoạn verse. Trong khi đó, DT880 và HD800 hoàn toàn không hề hấn gì, thể hiện rất rõ ràng kick drum: sâu, nhanh, gọn, uy lực và sub-kick automation rõ ràng. Ngoài ra, chính vì một chút thổi phồng ở sub-bass khiến M20x nghe hơi nặng nề.

Dải tần số cao của M20x có vẻ tốt hơn cả so với các khu vực nêu trên. Độ chi tiết và tách bạch cũng tốt hơn khá nhiều nhưng không hề bị gắt quá. Trừ khi vặn volume quá to, các bản mix với vocal siêu sáng cũng không làm tôi cảm thấy đau tai sau vài giờ nghe liên tục. Tại sao điều này quan trọng? Khi bạn thu âm, lúc đó giọng hát của bạn chưa được kiểm soát tốt, nếu gặp phải micro nào quá nhạy với high frequency hoặc ca sĩ nào phát âm phụ âm quá mạnh, chiếc headphone quá gắt ở khu vực này sẽ biến phiên làm việc đó thành ác mộng. :v

Khả năng tái hiện microdynamics của M20x được bộc lộ rõ nhất khi nghe thử các bản mix Jazz, acoustic và nhạc giao hưởng. Khi nghe track Higher Ground, Carousel trong album Convergence của Dave Weckl, chi tiết của bản mix được thể hiện khá tốt. Tuy nhiên, điểm DT880 làm tốt hơn M20x là sự tách bạch, tính tế, độ chi tiết khi diễn tả sự biến thiên cường độ ví dụ trên Kick drum, toms. Với M20x, tôi biết khi nào là kick, tom giã xuống. Với DT880, tôi cảm nhận rõ được kích thước, độ sâu của kick, tom và sắc thái biểu cảm của drummer. Với track Like A Dog Chasing Car của Hans Zimmer (The Dark Knight OST), có 1 số thời điểm tôi nghe thấy hiệu ứng pumping của master compressor, tuy nhiên, khi nghe bằng M20x, các chi tiết này không rõ ràng và khiến tôi có cảm giác đoạn đó hoàn toàn chấp nhận được.

Âm trường của M20x không rộng và tự nhiên lắm. Âm thanh có vẻ đến trực tiếp từ hai bên tai và vùng giữa (center) được thể hiện ở chính giữa tâm đầu của chúng ta. Khi chuyển từ M20x sang loa monitor, tôi nhận thấy sự khác biệt đáng kể. Với DT880, sự chuyển tiếp khi nghe bằng headphone sang loa monitor mượt mà hơn. Trước khi làm bài kiểm tra này, tôi đã phải cân chỉnh lại SPL sao cho giống y hệt trong lúc monitor bằng headphone và loa. Bởi vậy bạn có thể yên tâm là sai số do SPL gây ra được giảm thiểu nhiều nhất có thể.

Khi đọc tới đây bạn có thể nghĩ tôi đang dìm hàng ATH-M20x. Gượm chút đã! Bạn nên nhớ tôi đang đánh giá M20x so với các headphone tham chiếu có giá gấp ~6 lần và 30 lần giá trị của nó! So với giá tiền của M20x, âm thanh nó mang lại hoàn toàn ổn và thậm chí còn ngang cơ với vài sản phẩm đắt gấp đôi!

Thu âm và Mixing

Thiết kế Closed Back hi sinh một phần chất lượng âm thanh để đổi lấy khả năng cách ly với môi trường bên ngoài. Bởi vậy bài test bắt buộc cho M20x để kiểm tra công năng là khả năng cách âm. May mắn thay, việc thu âm giọng hát với M20x cho kết quả rất tốt. Hầu như nhạc từ headphone không lọt vào mic (condenser) trừ khi tôi vặn volume rất lớn. Tôi cũng thử mang M20x ra những nơi công cộng khác để nghe nhạc và cảm thấy hoàn toàn thoải mái với âm lượng trung bình khi nghe tại quán cafe, sân chơi… trẻ em của chung cư.

Như đã nói ở phần trước, âm thanh của ATH-M20x hoàn toàn đáp ứng được nhu âm cơ bản. Bạn có thể sẽ không dựa hoàn toàn vào M20x để ra quyết định quan trọng liên quan tới vị trí đặt mic, âm sắc bản thu nhưng dùng với mục đích monitor khi tiến hành thu thì hoàn toàn chấp nhận được. M20x sẽ không xé rách màng nhĩ của ca sĩ nếu họ thu với các mic condenser rẻ tiền hay phát ra các âm s, x, ch, tr mạnh như sấm sét! :v

Vậy Mixing thì sao? Kết quả khi EQ trên M20x và nghe lại trên loa monitor chưa thực sự đáng tin cậy như DT880. Điều này hoàn toàn nằm trong dự tính của tôi ban đầu. Lý do cũng có thể liên quan tới việc tôi chưa trải nghiệm đủ lâu để thực sự hiểu nó. Chắc chắn rồi, 2-3 tuần chưa đủ để bạn hiểu từng góc cạnh của một thiết bị monitoring trừ khi bạn sử dụng nó liên tục 8-10h/ngày. Với DT880, tôi thậm chí có thể mix hoàn chỉnh 1 ca khúc và thi thoảng kiểm tra trên loa để rà soát các chi tiết nào đó, phát hiện các lỗi về cân bằng,… Tất nhiên, đó là một sự so sánh không công bằng cho lắm khi tôi sử dụng DT880 đã 2 năm nay và hiểu từng sợi lông ở chỗ kín của nó. Tuy vậy, sau khi nghe kỹ các bản nhạc yêu thích trên M20x thêm một thời gian rồi so sánh lại trên loa monitor, tôi đã có thể EQ tốt hơn và ít gặp các tình huống ngạc nhiên khi nghe lại bản mix trên monitor như trước. Nếu tôi thấy bản mix nghe hơi um trên M20x, tôi biết chắc chắn khi lên dàn Full Range (Genelec 8330A + 7350A) sẽ um lòi mắt. :v

Khi xử lý dynamics effect (compressor, gate, limiter) trên M20x, tôi khá tự tin và không gặp nhiều khó khăn.

Việc căn chỉnh reverb, thiết lập reverb level cũng chưa thực sự chính xác do hạn chế trong khả năng tái hiện reverb tail, reverb tone của M20x. Ra quyết định về panning vốn là yếu điểm của headphone do âm hình khác hoàn toàn so với loa monitor, tôi cảm thấy việc này khó khăn khi làm trên M20x hơn so với DT880. Lý do rất đơn giản, khi đeo DT880, cảm giác âm thanh đã khá gần với khi nghe loa, mọi thứ có xu hướng bày ra trước mặt mình nhiều hơn là bắn thẳng vào 2 bên tai như M20x.

Do sự cân bằng trong việc tái hiện các nhóm tần số khác nhau của M20x dừng ở mức trung bình khá, quyết định liên quan tới cân bằng cường độ các nhạc cụ khác nhau trong bản mix cũng khó khăn hơn một chút so với DT880. Tuy nhiên, đây là khó khăn chung của việc mixing trên headphone. Nếu bạn có hệ thống loa monitor bổ trợ, bạn không cần quá lo lắng về việc này nữa.

Thiết kế sản phẩm và chức năng

Đối với tôi, đây là phần nhàm chán. Bạn đã hiểu vì sao tôi ném tới cuối bài rồi phải không? :-<

Kích thước đầu nối mặc định của M20x là 3.5mm stereo. Đầu nối mở rộng từ 3.5mm sang 6mm là loại cắm rút trực tiếp có lực giữ vừa phải, không lỏng, không quá chặt. Jack cắm của M20x dù không dễ dàng bị bật ra nhưng tôi thích loại giữ bằng ren xoắn vì độ chắc chắn, an toàn cao hơn.

Có thể nói vui vẻ như thế này: Nếu lỡ chân sút vào dây của M20x, bạn có thể làm tuột jack cắm nhưng nếu lỡ chân sút vào dây của DT880, bạn sẽ phải cúi xuống đất nhặt… audio interface hoặc head amp. Không có thiết kế nào là hoàn hảo.

Chất liệu cấu tạo M20x chủ yếu là nhựa, da tổng hợp và kim loại. Tuy nhiên đừng nhầm lẫn với các loại da tổng hợp chất lượng thấp, dễ bong tróc sau một thời gian ngắn sử dụng. Chất liệu da tổng hợp trên M20x cho cảm giác dày dặn, chắc chắn và có vẻ bền hơn chất liệu trên earpad của Sony V6. Tôi chưa dùng M20x đủ lâu để làm nó hỏng nhưng chất liệu này rất giống với earpad AKG K99 mà tôi từng sử dụng trước đây. Đến giờ nó vẫn chưa rách dù không hề được nâng niu!

Kích cỡ EarCup của ATH-M20x vs DT880 Pro vs Cục Pin!

EarPad ATH-M20x

Việc điều chỉnh headband cũng không có gì khó khăn. Tôi dễ dàng điều chỉnh để earpad ốp nhẹ nhàng, vừa khít cỡ đầu của mình sau vài giây đầu tiên. Tuy nhiên, do earpad không đủ mềm và to, tôi cảm thấy hơi tức tức 1 chút sau khi đeo một thời gian liên tục khoảng 4-5h. Có lẽ do tôi quá quen với earpad của DT880 rồi nên đánh giá hơi khắt khe. Nếu đầu + tai bạn có kích thước gần với Hulk, earpad sẽ hơi chạm vào vành tai khiến thời gian sử dụng thoải mái liên tục giảm đi. Tôi không gặp tình huống này.

Headband-Join ATH-M20x

Dây tín hiệu của M20x dài tầm 3m, vỏ bọc khá chắc chắn và mềm mại. Với cá nhân tôi, thiết kế dây dạng lò xo có vẻ hữu ích hơn vì nó rất gọn khi tôi chủ yếu ngồi mix bên bàn làm việc hoặc nằm nghe nhạc với điện thoại bên cạnh.

ATH-M20x straight cable

Tuy nhiên, nếu bạn phải thu vocal hoặc nhạc cụ, bạn sẽ thấy thiết kế dây thẳng lại có nhiều lợi ích. Bạn có thể đi lại thoải mái hơn trong tracking room mà không cảm thấy nặng nề hoặc liên tục bị nặng tai do lực kéo từ đoạn dây xoắn lò xo. Sợi dây này gắn liền vào thân headphone, không thể thay thế như các model M40x hoặc M50x.

Túm cái váy

ATH-M20x có chất lượng sản xuất khá tốt, chắc chắn, trọng lượng nhẹ, đeo khá thoải mái. Chất lượng âm thanh vượt mức tôi kỳ vọng ở studio headphone tầm giá này. Bạn hoàn toàn có thể sử dụng M20x để thu âm chuyên nghiệp hoặc nghe nhạc giải trí. Tuy nhiên, nếu dùng với mục đích mixing, việc có một hệ thống kiểm âm khác đáng tin cậy đi kèm là điều bắt buộc. Bạn cũng có thể cân nhắc các model cao cấp hơn cùng series nếu muốn mixing chủ yếu trên headphone như M40x, M50x.

Sản phẩm thử nghiệm được cung cấp bởi công ty SYN Style.