HIT Makers #1: Chris Lord-Alge – Chúa tể của các bản Mix

Mỗi chúng ta, là những người yêu nhạc, chắc hẳn đều đã “vô tình” thưởng thức các bản mix của Chris Lord-Alge từ bao lâu nay. Ông là nhân tố vô cùng quan trọng đằng sau thành công của rất nhiều ngôi sao âm nhạc Aerosmith, Christina Aguilera, Celine Dion, Avril Lavigne, Green Day, Muse…) và thậm chí cả… điện ảnh với các soundtrack của Batman, Rocky IV, Transformers.

Bạn có thể đồng ý hoặc không đồng ý với tiêu đề của bài viết vì cho rằng producer nào cũng có một nét hay riêng. Tuy nhiên, người ta có lý do để đặt cho Chris Lord-Alge một danh hiệu như thế: Lord of the MIX.

Loạt bài The HIT Makers của Tạp chí MIX: Nhằm giới thiệu và truyền cảm hứng cho các độc giả – những người yêu âm nhạc và thích tự sản xuất âm nhạc, Tạp chí MIX sẽ gửi đến các bạn loạt bài mang tên The HIT Makers viết về các nhà sản xuất âm nhạc nổi tiếng trên thế giới. Qua những sản phẩm âm nhạc, bài viết, bài phỏng vấn về họ, chúng tôi (team MIX) đã học được nhiều điều không chỉ gói gọn trong phạm vi thu âm, mix nhạc. Tất nhiên, chúng tôi mong muốn các bạn cũng nhận được những thông tin giá trị như vậy.

Chúa tể của các bản mix

Thật đáng để dành riêng một cuốn sách để nói về Chris Lord-Alge – người đã ghi tên mình lên 750 sản phẩm âm nhạc của thế giới và 4 giải Grammy (tính tới 2012). Là một mixer người Mỹ, trưởng thành từ vai trò trợ lý phòng thu tại Studio H&L và 1 tay trống trong ban nhạc địa phương ở New Jersey, trở thành kỹ sư âm thanh tại Unique Recording ở New York vào những năm 80.

Tại đây, Chris Lord-Alge đã được biết đến nhiều hơn nhờ khắc tên mình vào các sản phẩm âm nhạc thành công của những nghệ sĩ hàng đầu như James Brown, Prince, Tina Turner, Madonna, Stevie Nicks, Joe Cocker, Peter Frampton, Rolling Stones và Bruce Springsteen. Đừng nói với tôi bạn không biết họ là ai nhé! 😉

Trong những năm tháng đầu, Chris Lord-Alge tham gia vào rất nhiều vai trò khác nhau như kỹ sư âm thanh, người chơi keyboard, viết… drum máy, phụ trách sản xuất… Kể từ thập kỷ 90, ông tập trung hoàn toàn vào mixing! Thật may, nhờ đó chúng ta mới được thưởng thức thứ âm thanh tuyệt đỉnh trong các sản phẩm âm nhạc của Carlos Santana, Christina Aguilera, Black Eyed Peas, Pink, U2, Snow Patrol, Sheryl Crow, Savage Garden, Green Day, Placebo, Alanis Morissette, Bon Jovi, Faith Hill, Melissa Etheridge, the Futureheads, Foo Fighters, Courtney Love, Heather Nova… (mỏi tay quá mà vẫn chưa hết!).

4 giải Grammy nói lên rất nhiều điều

Bạn phải dành toàn bộ nét khác biệt cho người nghệ sĩ. Bạn không được để lại dấu ấn riêng của mình lên đó – Chris Lord-Alge

Không chỉ tôi mà tất cả mọi người đều tò mò vì thành công với tốc độ chóng mặt của Chris Lord-Alge. Ông lấy đâu ra thời gian để làm ngần ấy sản phẩm với chất lượng không thể chê vào đâu được? Bạn sẽ còn sốc hơn nữa nếu biết với “1 mả” sản phẩm như vậy trong khoảng gần 30 năm “hành nghề” (trung bình 750/30 = 25 album/năm!), âm thanh của mỗi album đều có sự khác biệt dễ nhận biết! Rất khó để tìm ra dấu ấn riêng của Chris Lord-Alge! Điều này thực sự khó (nếu không muốn nói là phi thường) ngay cả đối với các nhà sản xuất âm nhạc (producer) đẳng cấp thế giới!

Chúng ta hãy cùng đi tìm lời giải cho thành công của Chris Lord-Alge nhé!

1 thương gia “đội lốt” nhà sản xuất âm nhạc

Hơn 15 năm sống tại Los Angeles, có lẽ văn hóa nơi đây đã ngấm vào máu của Chris Lord-Alge. Nếu bạn chưa từng gặp ông, hãy xem những video clip interview Chris Lord-Alge trên YouTube, tôi tin rằng bạn sẽ có chung cảm nhận với tôi về ông: 1 người đàn ông cực kỳ nhanh nhẹn, bộc trực, chuyên nghiệp như 1 businessman thực thụ!

Đừng có đùa khi anh đang mix nhạc nghe ku!

Khi làm việc, Chris Lord-Alge luôn luôn đúng giờ, thao tác nhanh, hiệu quả. Ông không bao giờ lãng phí thời gian của mình hay của bất cứ ai, dù chỉ là một phút! Nếu Chris Lord-Alge nói 4 giờ bắt đầu, điều đó có nghĩa là đúng 4h ông sẽ bắt đầu làm việc với toàn bộ trang thiết bị, thiết lập phần cứng, phần mềm, console sẵn sàng!

Chúng tôi chỉ làm muộn nếu bắt buộc phải thế. Nếu bạn làm vậy 6-7 ngày một tuần, bạn phải cân bằng lại. Thời đầu, tôi làm việc 12 tiếng một ngày, và tôi vẫn làm như vậy nếu cần thiết, nhưng thường là không. Làm thế tốt hơn cho tất cả mọi người.

Khác với những gì người ta nghĩ về một nhà sản xuất âm nhạc, Chris Lord-Alge thường không làm việc về khuya. Ông bắt đầu một ngày làm việc vào tầm 9 rưỡi sáng và cố gắng hoàn tất thật tốt công việc để ra về đúng giờ.

Tôi thực sự không muốn mọi người ra ngoài ăn tối sau đó quay lại làm việc và cố gắng tập trung khi họ đã mệt. Tôi chỉ muốn mọi thứ trở nên dễ dàng hơn. Khách hàng của tôi cũng thích như thế hơn.

Hiểu rõ khách hàng cần gì

Làm việc thật kỹ lưỡng với khách hàng trước khi thu âm, mix nhạc để hiểu rõ họ cần gì, họ muốn gì, sản phẩm cuối cùng của họ sẽ như thế nào. Thói quen này giúp Chris Lord-Alge tiết kiệm được rất nhiều thời gian và cho ra những sản phẩm khiến nụ cười mãn nguyện phải bật lên môi của khách hàng không chút do dự. Ông quan niệm rất đơn giản:

Khách hàng không muốn chơi xúc xắc. Bạn phải biến ca khúc của họ thành một sản phẩm thực sự tốt theo đúng ý của họ. Nếu bạn luôn đem lại chính xác những gì họ muốn, họ sẽ quay lại với bạn. Bạn không thể để họ gọi điện và nói “Chậc, tôi không chắc về bản mix lắm”. Bởi 1 lẽ đơn giản, họ sẽ không thuê bạn thêm 1 lần nào nữa.

Chris Lord-Alge và Steven Tyler

Mỗi khi mix, Chris Lord-Alge luôn tâm niệm: Ca khúc này không phải của mình mà là của khách hàng và những người sẽ bỏ tiền ra mua ca khúc đó. Nếu ca khúc này dành cho đối tượng thanh niên 17-21 tuổi, dù là rock hay hip hop, ông luôn phải biết rõ ai sẽ là người thưởng thức.

Tất nhiên, bạn phải thích bản mix đã, vì bạn mix nó mà! Bạn phải làm sao để bản thân mình thích nó, và bạn hi vọng rằng người nghe sẽ thích nó, tất cả họ đều thích nó!

Nghe thì dễ, nhưng thực sự để làm được điều này cần có một quãng thời gian rất dài tích lũy kinh nghiệm, làm chủ đồ nghề, nâng cao trình độ để làm tốt với mọi thể loại nhạc. Chris Lord-Alge luôn luôn nghiêm túc với công việc và đặt nó lên hàng đầu. Với ông, chuyện xem film, tán gẫu là chuyện chỉ có khi vào giờ nghỉ. Ngay cả bữa trưa, ông cũng ăn rất nhanh! Chris Lord-Alge luôn cố gắng khiến khách hàng cảm thấy thoải mái như ở nhà trong studio của mình, tuy nhiên, ông không quên nhắc nhở:

Nhưng nói chung, khách hàng của tôi tới đây để điều chỉnh sản phẩm một chút, nhận lấy CD và… chạy ra khỏi cửa!

Trợ lý ít nhưng làm việc ăn ý

Chris Lord-Alge có 2 trợ lý là Keith Armstrong and Dim-e. 2 trợ lý này hiểu ông không khác gì… vợ. Chris Lord-Alge dành rất nhiều thời gian để đào tạo 2 trợ lý để khi ông bắt tay vào làm việc, mọi thứ đều đã sẵn sàng và ở trong trạng thái tốt nhất có thể.

Họ có các template dành riêng cho từng thể loại nhạc từ Punk, Rock, Hip Hop, R’n’B đến Country. Họ biết nơi phù hợp để kết nối các file audio với chiếc Sony PCM-3348 Digital 48-track của Chris Lord-Alge. Trước khi ông mix, họ chuẩn bị file, project. Họ làm sạch toàn bộ các track vocal, drums và tổ chức các track audio theo cách ông thích. Đôi khi việc đó ngốn tới 1 giờ, thậm chí 6 giờ làm việc. Họ chuyển thể toàn bộ các track audio về tối đa 46 track để Chris Lord-Alge có thể bắt đầu mix. Không cần biết project có bao nhiêu track, Chris Lord-Alge chỉ làm việc với 46 track mà thôi.

Chris Lord-Alge đào tạo 2 trợ lý cực kỳ kỹ lưỡng về kỹ thuật comping để giảm bớt độ phức tạp cho các project lớn. Nhờ có 2 trợ lý đắc lực này, thường Chris Lord-Alge chỉ mất 1 đến 2 ngày để hoàn tất 1 ca khúc (chỉ bao gồm thời gian ông mix, mastering do người khác làm). Có nơi nói Chris Lord-Alge chỉ mất 4h! (Tất nhiên con số này chỉ sốc khi so với chất lượng bản mix của Chris Lord-Alge chứ không phải 3 cái bản mix lởm khởm của chúng ta. Sad but True.)

Đơn giản hóa mọi thứ

Hơn 150 track bao gồm âm thanh của dàn nhạc, hợp xướng trong 1 bản mix, thật sự khó để có thể tạo ra thứ âm thanh cực khỏe, nét và “thân thiện” với các thiết bị phát Radio như ca khúc Welcome To The Black Parade của My Chemical Romance. Nhưng Chris Lord-Alge đã làm được.

Bí mật đằng sau các bản mix nói riêng, thành công của Chris Lord-Alge không phải nằm trong cách sử dụng Compression như nhiều người vẫn tưởng. Nó nằm trong cách thức ông tiến hành làm việc với bản mix.

159 track trong Welcome To The Parade của My Chemical Romance được gộp xuống còn 44 track để xử lý trên thiết bị ưa thích Sony PCM-3348! Quan điểm của ông rất đơn giản:

Khả năng quản lý bản mix quan trọng hơn việc điều khiển nó trên chiếc console 112 đường. Càng ít phải lo về các nguồn âm thanh riêng lẻ, bạn càng có nhiều thời gian để lo về những thứ quan trọng như cảm xúc của bản thu âm. Bởi vì đây là điều quan trọng nhất.

Khi mix cho phiên bản phát trên Radio, Chris Lord-Alge luôn có xu hướng cắt ngắn độ dài còn 3 phút rưỡi đến 4 phút. Rất nhiều lần sau khi nghe bản mix cho Radio của Chris Lord-Alge, khách hàng đã quyết định dùng phiên bản đó thay cho… bản chính thức trong album!

Tôi có thể đưa 4 album đầu của Beatles trên 1 CD – chúng ngắn như thế đấy. Độ dài rất quan trọng. Nó khiến người ta muốn nghe lần nữa. 20 điệp khúc ở cuối bài chỉ làm khán giả không bao giờ muốn nghe thêm 1 lần nào cả.

Tương tự, khi hỏi ý kiến của Chris Lord-Alge về phần phối khí, ông sẽ xem xét bản mix của bạn thật kỹ, nếu chỗ nào thấy thừa ông sẽ yêu cầu bỏ đoạn đó hoặc tắt bớt nhạc cụ. Ông từng rất nhiều lần tranh cãi với khách hàng về vấn đề này, và thật đen cho họ, ông thường là người thắng cuộc.

Dấu ấn âm thanh

Các bản mix của Chris Lord-Alge dù rất khác biệt về âm thanh, tuy nhiên, nếu nghe kỹ, bạn sẽ dần dần nhận thấy dấu ấn ông để lại trong các sản phẩm của mình: âm thanh rất căng, to nhưng cực kỳ rõ ràng và nghe tốt cả trên các thiết bị phát Radio.

Làm được điều này khó không? Có. Phải nói là khó vãi @*&(%!

Bởi vậy, rất nhiều người tin rằng bí mật trong kỹ thuật mixing của Chris Lord-Alge là cách ông sử dụng Compression. Tuy nhiên, sự thật đã được vén màn ở phần trên. Hãy đọc lại nếu bạn vừa lỡ bỏ sót.

Nhưng cũng thật thiếu sót nếu không nhắc tới cách ông sử dụng kỹ thuật này.

Tôi thích nén phần hát mạnh tay để làm nổi bật cá tính của ca sĩ. Việc này giống như khoác 1 chiếc áo jacket hợp mốt lên người 1 chàng trai khi anh ta ra ngoài vào ban đêm – nó bổ sung và tô đậm bản sắc cá nhân.

Một trong những điều khiến Chris Lord-Alge được biết đến nhiều là việc sử dụng compression rất mạnh tay. Kết quả là các bản mix của ông đều nghe rất căng, như… vỗ thẳng vào mặt (Chris Lord-Alge gần đây mix rất nhiều Rock, Punk, Heavy Metal). Khi được hỏi bí kíp nào để có được thứ âm thanh tuyệt vời như vậy, ông trả lời:

Tôi sử dụng các compressor và SSL EQ cũ. Âm thanh của console đó rất căng. Nó giúp tôi có được âm thanh đó dễ dàng hơn. Nhưng quan trọng hơn hết…

Ông khẽ cười:

Tôi nghe ở âm lượng rất bé. Khi bạn làm công việc này 1 thời gian, bạn sẽ muốn nghe ở mức âm lượng nhỏ như vậy. Vì khi đó, để mọi thứ nghe như đấm vào mặt, bạn phải thực sự làm chúng căng lên.

Trong 1 bài phỏng vấn khác, ông nói khi mix nhạc, mức âm lượng bé tới mức đủ để nghe thấy tiếng… quạt tản nhiệt của đĩa cứng! Thật là lạ phải không?

SSL Console yêu thích của Chris Lord-Alge

Bản thân tôi cũng là người theo trường phái này (mặc dù không tới mức… quái dị như Chris Lord-Alge) vì khi đó tôi cảm thấy mình có thể kiểm soát bản mix tốt hơn. Tuy nhiên, bạn đọc hãy thận trọng khi áp dụng. Bởi khi độ ồn của môi trường âm thanh lúc mix nhạc đạt 85dB, tai của bạn mới nghe các tần số âm thanh khác nhau trong bản mix 1 cách cân bằng, chính xác và rõ ràng. MIX sẽ có bài viết khác về chủ đề này.

Nói thêm với bạn đọc 1 chút, dù là 1 fan thực thụ của các thiết bị phần cứng (tới mức bạn sẽ phá sản ngay lập tức nếu cố gắng chạy đua vũ trang mua hết số đồ nghề của Chris Lord-Alge) nhưng ông vẫn dùng các plugin vì tính tiện dụng của chúng.

Chris Lord-Alge không chỉ có 6 cái “tủ lạnh” này đâu

Đa số các thiết bị phần cứng của ông đều nối cứng với các kênh tương ứng của SSL Console. Nếu thấy mình hay sử dụng tới 1 thiết lập nào đó (ví dụ thiết lập trên Compressor hoặc EQ), Chris Lord-Alge sẽ mua thêm 1 thiết bị… giống y hệt để phục vụ mục đích này và dán băng dính để giữ nguyên thiết lập. Quá chơi! :v

1 số Album nên nghe

My Chemical Romance – The Black Parade (2006)

Green Day – 21^st Century Breakdown (2009)

Transformers III – Dark of The Moon (OST 2011)

Bruce Springsteen – Wrecking Ball (2012)

Christina Aguilera – Stripped Live in the U.K (2004)

Thành công không đến dễ dàng

Nếu bạn đã từng nghe về quy tắc “10 000 giờ” thì hãy học hỏi từ chính cách Chris Lord-Alge đã làm để được thế giới suy tôn là “chúa tể của các bản mix”. Ông lao động thực sự nghiêm túc, chuyên nghiệp và không biết mệt mỏi trong suốt 1 quãng thời gian rất dài.

Niềm đam mê âm nhạc là điểm khởi đầu thành công

Một producer người Thụy Điển khác mà team MIX dự định sẽ giới thiệu với bạn đọc là Daniel Bergstrand cũng phải mất ngần ấy (hoặc nhiều hơn) thời gian để trở nên nổi tiếng theo cách chúng tôi tính toán.

Hi vọng bạn đọc thu được nhiều thông tin giá trị từ không chỉ trong cách thức mix nhạc mà còn trong thái độ, tác phong làm việc của Chris Lord-Alge. Các bạn muốn chúng tôi đăng tải thêm các bài phỏng vấn sâu hơn về kỹ thuật mixing của ông không?